हाम्रो बारेमा

देवचुली डाँडा संरक्षण तथा पर्यटकीय क्षेत्र निर्माण समिति महाभारत पर्वत श्रृङ्खलाको देवचुली डाँडा तथा आपसपास क्षेत्रको प्राकृतिक स्रोत, सम्पदा, सांस्कृतिक , पुरातत्व तथा धार्मिक मान्यताहरुको संरक्षण र सम्बर्धन गर्दै ऐतिहासिक धार्मिक एवम् पुरातत्व हिसावले महत्वपूर्ण ठाउँहरुलाई पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा विकसित गर्ने अभिप्रायले वि.स.२०६४ सालमा संस्थाको स्थापना गरिएको हो । यो संस्था जिल्ला प्रशासन कार्यालय नवलपरासीमा नं. १४०५ मा दर्ता रहेको छ ।

गण्डकी प्रदेशको नवलपरासी (वर्दघाट सुस्तापूर्व) जिल्लाको महाभारत पर्वत श्रृङ्खलाअन्तरगत देवचुली क्षेत्र पर्दछ । बुलिङटार, देवचुली, हुप्सेकोट गाउँपालिका संग प्रत्यक्ष सम्बन्ध राख्ने यो क्षेत्र धार्मिक, ऐतिहासिक, साँस्कृतिक, पुरातात्विक एवम् प्राकृतिक सम्पदाका दृष्टिकोणले अत्यन्त मनोरम पर्यटकीय स्थलको रुपमा पाइन्छ ।

चुली, गुफा ,भ्यूटावर, रुद्रपुरगढी, गोलपोखरी शान्तिपार्क, वरचुली, झेरीखण्डे,तिनकन्यामाई यहाँका प्रमुख पर्यटकीय गन्तब्य हुन् । यहाँको मगर समुदायको कौरा, झ्याउरे, सोरठी, कृष्णचरित्र र रामायाणमा आधारित मारुनी नाँच यहाँको प्रमुखलोक संस्कृति हो । देवचुली क्षेत्र जैविक बिबिधताले धनी क्षेत्र मान्निछ । यहाँ चितुवा, भालु, मृग ,घोरल , दुम्सी, भार्से पहरेवाँदर, लाइचे कालिज, सुन ढुकुर,तित्राहलेसो न्याहुलचरी , प्युरा , भुद्रुङ, कुथुरलुक आदि वन्यजन्तु तथा चराचुरुङ्गी पाइन्छ ।

यो क्षेत्रमा साल , चिलाउने, चाँप, लालीगुराँस, काउलो, तेजपत्ताआदिवनस्पतिले सोभायमान देखिन्छ । यसका अतिरिक्त पाखनवेत, कम्मरी, पाँचऔले, भुतकेस, तिते, शिकारीलहरा, गुजरगानो, कुरिलो, पिपला, अमारो, अमला, हर्रो, कटुस, चिउरी, रिठ्ठा, जालपुरेनीआदि जडिबुटीका कारण यो क्षेत्र बिशेष महत्व राख्दछ ।

परापूर्वकाल देखिचलिआएको तीनकन्यामाई पुजाको प्रचलनले यस क्षेत्रको पर्यटनमा महत्वपूर्ण स्थानलिएको छ । देवचुलीमाई ,कुमारवर्ती माईको नामले समेत प्रसिद्ध रहेको तीनकन्यामाईको पुजाप्रत्येक वर्ष चैत्र शुक्ल पूर्णिमाका दिन भब्यताका साथ गरिन्छ । माइको पुजाआजागर्नाले यस जीवन र परलोकमा समेत सुख मिल्ने धार्मिक मान्यता रहेको छ । यस दिन थारु समुदायहरुको बाक्लो उपस्थिति हुने गर्दछ ।
१९३६ मिटर अग्लो चुलीबाट उत्तरतर्फ मनै लोभ्याउने हिमाली दृश्य तथा दक्षिणतर्फका सम्म फाँट नारायणी नदी, चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज र बिभिन्न बस्तीहरुको दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ । चुलीको १८०० मिटर उचाइमा गुफा रहेको छ । द्धापर युगमा पाच पाण्डव द्रौपदी सहित केही समय
गुप्तबास बसेको किंवदन्तीका कारण यस गुफाले महत्व बोकेको छ । गुफा भित्र मानिस र जनवारका देखिने आकृति र सारङ्गीको धुन निस्कने ढुङ्गाहरुका कारण यो गुफा बिषेश आकर्षणका केन्द्रविन्दु बनेको छ ।
रुद्रपुरगढी गढीबाइसी चौविसी राज्यकालमा रुद्रसेन नामक राजाको बसोबास भएकाले यस गढीको नाम रुद्रपुर गढी रहनगएको हो । तत्कालिन धौवादीगाविस र हालहुप्सेकोट गाउँपालिकामा पर्छ ।